MCB là gì? So sánh sự khác biệt giữa MCB và MCCB
06-05-2025 61
MCB (Miniature Circuit Breaker) là một thiết bị điện quan trọng, được sử dụng phổ biến trong dân dụng và công nghiệp nhằm thay thế cầu chì truyền thống. Thiết bị này có khả năng ngắt mạch tự động khi xảy ra hiện tượng quá tải hoặc ngắn mạch, giúp bảo vệ an toàn cho bảng điện và các thiết bị điện khác.
Vậy MCB hoạt động như thế nào? Có những loại nào? Cùng Intech Group khám phá chi tiết trong bài viết sau đây.
Aptomat MCB là gì?
Aptomat MCB (Miniature Circuit Breaker) là thiết bị ngắt mạch tự động dạng tép, còn được gọi là CB tép hoặc bộ ngắt mạch thu nhỏ. Thiết bị này được thiết kế để bảo vệ mạch điện khỏi tình trạng quá tải hoặc ngắn mạch, giúp đảm bảo an toàn cho hệ thống điện trong nhà ở, công trình dân dụng và cả trong công nghiệp.
Cấu tạo của Aptomat MCB
Aptomat MCB bao gồm các bộ phận chính:
-
Tiếp điểm: Là nơi đóng/ngắt dòng điện khi có sự cố.
-
Hộp dập hồ quang: Làm nhiệm vụ dập tắt hồ quang điện sinh ra khi các tiếp điểm mở ra.
-
Cơ cấu truyền động cắt mạch: Hỗ trợ việc đóng/ngắt mạch khi có tác động của dòng điện hoặc lực cơ.
-
Cuộn dây điện từ (cuộn ngắt): Phản ứng với dòng ngắn mạch để kích hoạt cơ cấu ngắt mạch.
-
Móc bảo vệ: Giúp đảm bảo thiết bị hoạt động ổn định, tự động ngắt khi phát hiện sự cố.
Phần vỏ của Aptomat MCB thường được làm từ nhựa cách điện, chịu nhiệt và chịu va đập cao, giúp bảo vệ an toàn cho người dùng cũng như thiết bị.
Tính năng của Aptomat MCB là gì?
Khi dòng điện vượt ngưỡng cho phép do quá tải hoặc chập mạch, MCB sẽ ngay lập tức tự động ngắt mạch điện, ngăn ngừa cháy nổ và hư hỏng thiết bị. MCB giúp chia tải dòng điện hợp lý giữa các thiết bị, từ đó giảm tình trạng quá tải cục bộ, tiết kiệm năng lượng và kéo dài tuổi thọ hệ thống điện.
Một số loại Aptomat MCB cao cấp có khả năng hiển thị hoặc chỉ báo tình trạng lỗi, giúp người dùng dễ dàng kiểm soát, chẩn đoán và xử lý các sự cố điện nhanh chóng. Bên cạnh đó, MCB tích hợp khả năng chống sét, giúp bảo vệ thiết bị điện khỏi các dòng điện đột biến do sét đánh gián tiếp.
Với chất liệu cách điện tốt, chịu nhiệt cao và khả năng vận hành bằng tay khi cần thiết, MCB mang đến sự linh hoạt và an toàn cho người sử dụng.
Nguyên lý hoạt động của Aptomat MCB
MCB hoạt động dựa trên hai cơ chế: nhiệt và điện từ. Khi dòng điện vượt mức trong thời gian dài, dải lưỡng kim trong MCB sẽ nóng lên và uốn cong, đẩy chốt cơ học tách tiếp điểm, từ đó ngắt mạch điện. Khi xảy ra ngắn mạch, dòng điện tăng đột ngột sẽ tạo lực hút mạnh lên cuộn dây điện từ, kích hoạt cơ cấu nhả chốt và mở tiếp điểm ngay lập tức. Sau khi MCB bị ngắt, người dùng có thể bật lại thiết bị một cách thủ công để khôi phục hoạt động chỉ khi sự cố đã được xử lý an toàn.
Phân loại Aptomat MCB
MCB (Miniature Circuit Breaker) không chỉ đa dạng về công suất và thương hiệu, mà còn được phân loại theo số cực (số pha) và đường cong đặc tính bảo vệ. Hiểu rõ từng loại sẽ giúp người dùng lựa chọn đúng thiết bị phù hợp với nhu cầu sử dụng và môi trường vận hành.
1. Phân Loại MCB theo số cực (Số pha)
Loại MCB | Cấu hình bảo vệ | Ứng dụng thực tế |
MCB 1P | 1 dây pha (L) | Sử dụng trong lưới điện 1 pha để bảo vệ dây nóng, phổ biến trong chiếu sáng, ổ cắm |
MCB 2P | 1 dây pha (L) + 1 dây trung tính (N) | Bảo vệ toàn bộ mạch điện 1 pha, lắp đặt tại tủ điện dân dụng, văn phòng |
MCB 3P | 3 dây pha (L1, L2, L3) | Dùng trong hệ thống điện 3 pha, bảo vệ các tải lớn trong công nghiệp |
MCB 4P | 3 dây pha (L1, L2, L3) + 1 dây trung tính (N) | Bảo vệ toàn diện hệ thống 3 pha có trung tính, thường dùng trong nhà máy, xưởng |
2. Phân loại MCB theo đường cong đặc tính (Đặc tuyến dòng điện)
Loại MCB | Ngưỡng tác động (So với dòng định mức) | Đặc điểm & Ứng dụng |
Loại B | 3–5 lần | Phù hợp với tải điện trở hoặc tải có xung thấp (gia đình, văn phòng, thiết bị cơ bản) |
Loại C | 5–10 lần | Dành cho tải có đặc tính cảm ứng như động cơ nhỏ, đèn huỳnh quang, điều hòa dân dụng |
Loại D | 10–25 lần | Sử dụng cho tải công suất lớn như motor công nghiệp, máy hàn, máy biến áp |
Loại MA | Khoảng 12 lần | Bảo vệ động cơ có dòng khởi động cao, chuyên dùng trong môi trường công nghiệp |
Loại K | 8–12 lần | Thích hợp cho tải cảm ứng và motor có dòng khởi động cao như bơm, quạt công nghiệp |
Loại Z | 2–3 lần | Rất nhạy với ngắn mạch, thường được dùng bảo vệ thiết bị điện tử, bán dẫn tinh vi |
Phân biệt MCB và MCCB
Trong hệ thống điện, MCB (Miniature Circuit Breaker) và MCCB (Molded Case Circuit Breaker) đều là thiết bị bảo vệ quan trọng, nhưng được thiết kế cho những mục đích và môi trường sử dụng khác nhau.
Tiêu chí | MCB (Miniature Circuit Breaker) | MCCB (Molded Case Circuit Breaker) |
Cường độ dòng định mức | Tối đa 100A | Có thể lên đến 1000A hoặc hơn |
Khả năng điều chỉnh dòng ngắt | Không thể điều chỉnh | Có thể điều chỉnh linh hoạt dòng điện ngắt |
Công suất cắt (breaking capacity) | Tối đa khoảng 6–10kA | Có thể lên đến 100kA, phù hợp với môi trường công nghiệp |
Kích thước | Nhỏ gọn, phù hợp dân dụng | Lớn hơn, thích hợp sử dụng cho tủ điện công nghiệp |
Môi trường sử dụng | Gia đình, văn phòng, sản xuất nhỏ lẻ | Nhà máy, xưởng sản xuất lớn, hệ thống điện 3 pha |
Giá thành | Thấp hơn | Cao hơn, do công suất và tính năng mạnh mẽ hơn |
Hệ thống báo lỗi/tín hiệu | Không có hoặc rất hạn chế | Có thể tích hợp hệ thống cảnh báo, giám sát hiện đại |
Những lưu ý khi lựa chọn MCB cho hệ thống điện
Việc lựa chọn đúng MCB (cầu dao tự động tép) không chỉ giúp bảo vệ hệ thống điện hiệu quả mà còn đảm bảo an toàn cho người sử dụng và thiết bị điện. Dưới đây là những yếu tố quan trọng bạn cần cân nhắc khi lựa chọn thiết bị này:
1. Dòng điện định mức (In)
Là giá trị dòng điện tối đa mà MCB có thể chịu đựng trong điều kiện hoạt động bình thường. MCB phải có dòng định mức cao hơn hoặc bằng dòng tải lớn nhất trong hệ thống nhưng không vượt quá khả năng chịu tải của dây dẫn. Thông thường, dòng định mức MCB nên được chọn bằng khoảng 125% dòng tải thực tế để đảm bảo thiết bị không bị tác động sớm do quá tải nhẹ.
2. Khả năng cắt (Breaking Capacity)
Khả năng cắt (Icu) là mức dòng điện ngắn mạch tối đa mà MCB có thể ngắt an toàn mà không bị hư hại. Trong hệ thống điện dân dụng, MCB có khả năng cắt 6kA là phù hợp. Trong môi trường công nghiệp, nơi có khả năng xảy ra dòng sự cố cao hơn, bạn nên chọn MCB có khả năng cắt từ 10kA trở lên.
3. Đường cong đặc tính tác động
Mỗi loại MCB sẽ có một đường cong đặc tính (trip curve) khác nhau để phù hợp với từng loại tải:
-
Loại B: phù hợp với tải điện trở như đèn, ổ cắm.
-
Loại C: dùng cho động cơ nhỏ, thiết bị văn phòng
-
Loại D: dành cho tải có dòng khởi động cao như motor lớn, máy biến áp.
Lựa chọn đúng đường cong sẽ giúp MCB phản ứng chính xác, tránh tình trạng nhảy ngắt không cần thiết.
Kết luận
Trên đây là những thông tin về MCB trong hệ thống điện do Intech Group cung cấp. Để có MCB phù hợp với nhu cầu sử dụng, khả năng tài chính cũng như yên tâm về chất lượng, đảm bảo hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ.
Tham khảo:
Các loại bo mạch điện tử và ứng dụng trong công nghiệp