Vậy sản xuất công nghiệp là gì, đặc điểm ra sao và giá trị được tính như thế nào? Hãy cùng Intech Group tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về lĩnh vực quan trọng này.

1. Sản xuất công nghiệp là gì?

Sản xuất công nghiệp là một lĩnh vực sản xuất vật chất then chốt trong nền kinh tế gồm các hoạt động khai thác, chế biến và tạo ra sản phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng và sản xuất khác. Khác với sản xuất thủ công, mô hình này mang tính chuyên môn hóa cao, được tổ chức theo hệ thống ngành nghề rõ ràng, mỗi ngành lại chia thành nhiều đơn vị có tính chất hoạt động riêng biệt.

Giá trị sản xuất công nghiệp (tiếng Anh: Industrial Production Value) là chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất do các cơ sở sản xuất công nghiệp tạo ra trong một thời kỳ nhất định (tháng, quý, năm), tính bằng tiền. Giá trị sản xuất công nghiệp thể hiện ở ba khía cạnh chính: công nghệ sản xuất hiện đại, sự thay đổi liên tục của đối tượng lao động và tính ứng dụng cao của sản phẩm đầu ra. 

2. Giá trị sản xuất công nghiệp là gì?

Giá trị sản xuất công nghiệp là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh toàn bộ giá trị của hàng hóa và dịch vụ được tạo ra trong lĩnh vực công nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định (thường theo tháng, quý hoặc năm). Đây là chỉ số quan trọng giúp đánh giá năng lực sản xuất, tốc độ tăng trưởng và mức độ phát triển của ngành công nghiệp tại các địa phương và trên cả nước.

Các mức giá cần lưu ý khi tính giá trị sản xuất công nghiệp:

- Giá cơ bản: Là khoản tiền người sản xuất thực nhận từ việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ sau khi trừ đi thuế sản phẩm và cộng với các khoản trợ cấp. Giá này không bao gồm chi phí vận chuyển và phân phối nếu không do người sản xuất trực tiếp chi trả.

- Giá sản xuất: Là giá bán sản phẩm hoặc dịch vụ của người sản xuất sau khi đã khấu trừ thuế VAT (hoặc các loại thuế khấu trừ tương tự). Mức giá này không bao gồm chi phí vận tải và thương mại không do nhà sản xuất chi trả.

- Giá sử dụng cuối cùng: Là số tiền người mua phải trả để nhận được sản phẩm tại thời điểm và địa điểm yêu cầu (không bao gồm thuế VAT được khấu trừ). Giá này bao gồm toàn bộ chi phí vận chuyển do người mua chịu.

3. Tính giá trị sản xuất công nghiệp

Trong sản xuất công nghiệp, việc xác định chính xác giá trị sản xuất là cơ sở quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động, năng suất dây chuyền và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp. Giá trị sản xuất công nghiệp (Gross Output – GO) được tính theo giá cố định và được xác định theo công thức:

GO = Yếu tố 1 + Yếu tố 2 + Yếu tố 3 + Yếu tố 4 + Yếu tố 5

Mỗi yếu tố phản ánh một phần giá trị sản phẩm hoặc dịch vụ công nghiệp mà doanh nghiệp tạo ra trong kỳ, cụ thể:

Yếu tố 1: Giá trị thành phẩm

Đây là phần giá trị của các sản phẩm hoàn chỉnh, được sản xuất từ nguyên liệu do doanh nghiệp tự cung cấp hoặc gia công từ nguyên liệu của khách hàng. Ngoài ra, YT1 còn bao gồm:

- Giá trị bán thành phẩm, công cụ, bao bì, phụ tùng thay thế không sử dụng tiếp tại doanh nghiệp nhưng được bán ra hoặc chuyển sang bộ phận khác không thuộc sản xuất công nghiệp.

- Giá trị sản phẩm phụ hoàn thành trong kỳ (như rỉ đường, trấu, vụn gỗ…).

Với các ngành sản xuất không nhập kho như điện, hơi nước, nước đá, nước sạch,... thì tính theo sản lượng tiêu thụ thực tế.

Yếu tố 2: Giá trị công việc mang tính công nghiệp làm cho bên ngoài

Còn gọi là giá trị hoạt động dịch vụ công nghiệp, đây là các hoạt động như gia công cơ khí, sửa chữa máy móc, sản xuất theo đơn hàng... được thực hiện cho khách hàng bên ngoài doanh nghiệp.

Yếu tố 3: Giá trị phụ phẩm, thứ phẩm, phế phẩm và phế liệu thu hồi

Trong quá trình sản xuất công nghiệp, một lượng sản phẩm ngoài kế hoạch sẽ phát sinh, bao gồm:

- Phụ phẩm: sản phẩm phụ đi kèm với sản phẩm chính (ví dụ: mùn cưa trong chế biến gỗ).

- Thứ phẩm: sản phẩm chưa đạt tiêu chuẩn, không được nhập kho thành phẩm.

- Phế phẩm: sản phẩm bị lỗi hoàn toàn, không thể sửa chữa hay tái sử dụng.

- Phế liệu: phần nguyên liệu hoặc bán thành phẩm còn sót lại có thể tái chế hoặc bán ra ngoài.

Yếu tố 4: Giá trị từ hoạt động cho thuê tài sản

Là giá trị phát sinh từ việc cho thuê máy móc, thiết bị, mặt bằng,... trong dây chuyền sản xuất công nghiệp cho đối tác hoặc các đơn vị khác. Đây là khoản thu có liên quan trực tiếp đến hoạt động công nghiệp của doanh nghiệp.

Yếu tố 5: Chênh lệch giá trị bán thành phẩm và sản phẩm dở dang cuối kỳ

Là phần chênh lệch giữa giá trị sản phẩm dở dang, bán thành phẩm còn tồn kho cuối kỳ so với đầu kỳ. Yếu tố này phản ánh tình trạng tồn đọng hoặc luân chuyển sản phẩm trong dây chuyền sản xuất.

*** Lưu ý nguyên tắc khi tính giá trị sản xuất công nghiệp

Để đảm bảo không bị trùng lặp số liệu và phản ánh đúng hiệu quả sản xuất thực tế, doanh nghiệp cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

- Tính theo phương pháp công xưởng: Tính tại đơn vị hạch toán độc lập cuối cùng, là nơi hoàn thành sản phẩm.

- Chỉ tính giá trị sản xuất nội bộ, tức những gì doanh nghiệp tự tạo ra thông qua hoạt động sản xuất, không bao gồm hàng hóa mua vào rồi bán ra mà không qua chế biến.

- Không tính trùng sản phẩm trong các công đoạn hoặc bộ phận khác nhau trong cùng doanh nghiệp.

4. Đặc điểm nổi bật của sản xuất công nghiệp 

Sản xuất công nghiệp là nền tảng cốt lõi trong sự phát triển kinh tế hiện đại, đặc biệt trong thời đại công nghiệp 4.0 khi tự động hóa, số hóa và trí tuệ nhân tạo ngày càng được áp dụng rộng rãi. Dưới đây là các đặc trưng nổi bật:

Quy mô lớn, khả năng mở rộng linh hoạt

Sản xuất công nghiệp thường được tổ chức trong nhà máy, khu công nghiệp tập trung, cho phép đầu tư bài bản về hạ tầng, mặt bằng và nhân lực. Nhờ đó, doanh nghiệp dễ dàng mở rộng quy mô sản xuất theo nhu cầu thị trường, gia tăng sản lượng mà không làm gián đoạn dây chuyền.

Ứng dụng công nghệ, tự động hóa quy trình

Một trong những đặc điểm nổi bật là việc ứng dụng công nghệ hiện đại, máy móc tự động hóa, hệ thống điều khiển lập trình PLC, SCADA, robot công nghiệp… Từ đó giúp chuyên môn hóa quy trình, giảm lỗi con người và tăng năng suất lao động.

Tính tiêu chuẩn hóa cao

Trong sản xuất công nghiệp, mọi sản phẩm đều được sản xuất theo tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ. Điều này đảm bảo sự đồng đều về hình thức, kích thước, chất lượng, đồng thời đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường trong và ngoài nước.

Tối ưu hóa chi phí, gia tăng hiệu quả

Sản xuất công nghiệp hướng tới giảm thiểu chi phí nguyên liệu, nhân công, thời gian sản xuất thông qua tối ưu thiết kế dây chuyền, giảm thất thoát và cải tiến liên tục. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể nâng cao lợi nhuận và gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường

Từ hàng tiêu dùng, linh kiện điện tử, thực phẩm, đến thiết bị công nghiệp, sản xuất công nghiệp có thể linh hoạt phục vụ nhiều nhóm khách hàng khác nhau. Khả năng thay đổi mô hình sản xuất (make-to-order, mass production, v.v.) cũng là điểm mạnh giúp thích ứng nhanh với xu hướng tiêu dùng mới.

5. Sự khác nhau giữa sản xuất công nghiệp và sản xuất nông nghiệp

Trong quá trình phát triển kinh tế, hai lĩnh vực sản xuất công nghiệp và sản xuất nông nghiệp đóng vai trò quan trọng nhưng có những đặc điểm rất khác biệt. Cùng Intech so sánh trong bảng dưới đây:

Sản xuất công nghiệp hiện đại không chỉ là một quá trình sản xuất quy mô lớn, mà còn là sự kết hợp giữa công nghệ, tự động hóa, quản trị hiệu quả. Hiểu các đặc điểm của sản xuất công nghiệp chính là chìa khóa để doanh nghiệp chuyển đổi số thành công, tối ưu năng lực vận hành và bứt phá trong cuộc đua toàn cầu hóa. Liên hệ ngay với Intech Group để được tư vấn giải pháp tự động hóa hiệu quả cho doanh nghiệp chất lượng, tối ưu chi phí qua hotline: 0966.966.032 - 0983.113.387

Xem thêm:

Sản xuất khối lượng lớn là gì?